Jan Paweł II

Z HOMILII PODCZAS KANONIZACJI ŚWIĘTEJ JADWIGI KRÓLOWEJ, 8 CZERWCA 1997
„Święta nasza królowo, Jadwigo, ucz nas dzisiaj – na progu trzeciego tysiąclecia – tej mądrości i tej miłości, którą uczyniłaś drogą swojej świętości. Zaprowadź nas, Jadwigo, przed wawelski krucyfiks, abyśmy jak Ty poznali, co znaczy miłować czynem i prawdą i co znaczy być prawdziwie wolnym. Weź w opiekę swój naród i Kościół, który mu służy, i wstawiaj się za nami u Boga, aby nie ustała w nas radość. Raduj się, matko Polsko! Gaude, mater Polonia!”

Jadwiga, królowa urodziła się prawdopodobnie 18 lutego 1374 roku. Była córką króla Węgier i Polski – Ludwika Wielkiego Andegaweńskiego oraz Elżbiety Bośniaczki. Miała dwie starsze siostry: Katarzynę i Marię. Wychowanie na dworze w Budzie, który odznaczał się świetnością i bogactwem, i był jednym z najznakomitszych dworów ówczesnej Europy, miało istotny wpływ na osobowość Jadwigi. To z Węgier wyniosła znajomość i zamiłowanie do życia dworskiego, ale równocześnie umiejętność czytania, znajomość języków ( francuski, węgierski, niemiecki, łacina ), zainteresowanie lekturą i muzyką, sztuką, nauką, poczucie piękna.

Początkowo rodzice Jadwigi chcieli, by poślubiła Wilhelma Habsburga. W 1378 r. połączono oboje warunkowym ślubem. Jadwiga miała wtedy cztery lata a kandydat na męża osiem. Formalności miały być dopełnione, gdy dzieci osiągną stosowny wiek ( w średniowieczu chłopiec powinien skończyć 14 lat, a dziewczyna 12 ). Postanowiono także wysłać Jadwigę do Wiednia, aby zapoznała się z językiem i kulturą kraju swego przyszłego małżonka. Jednak po śmierci siostry Katarzyny musiała wrócić na Węgry.

Po śmierci ojca – króla Ludwika ( 1382 r. ) na tronie polskim miała osiąść Maria. Koncepcja ta jednak upadła, gdyż panowie małopolscy nie zgodzili się ani na kontynuację unii personalnej z Węgrami, ani na regencję Zygmunta Luksemburskiego, męża Marii. Wtedy to padł pomysł oddania korony polskiej Jadwidze a, pertraktacje z matką królową – wdową Elżbietą trwały dwa lata. Młodziutka królowa stała się obiektem bezpośredniej gry politycznej, w której jej własne uczucia ( miłość do Wilhelma ) liczyły się niewiele. W 1384 r. Jadwiga przybyła do Polski – Krakowa i 16 października została koronowana w katedrze wawelskiej na króla Polski. Tymczasem panowie polscy pertraktowali z księciem litewskim Jagiełłą w sprawie małżeństwa z Jadwigą i objęcia przez niego polskiego tronu. Taki układ mógł liczyć na wsparcie papieża, a nowy władca zobowiązał się do przyjęcia chrztu, co miało miejsce na Wawelu 15 lutego 1386 roku.

Trzy dni później odbył się ślub Władysława II Jagiełły z Jadwigą. Była kobietą piękną, wysoką ( około 180 cm wzrostu ), o regularnych rysach, rudawych, długich włosach i pięknych zębach. Kiedy Jagiełło obejmował tron był starszy od swej małżonki o 23 lata. 4 marca 1386 r. odbyła się jego koronacja na króla Polski.
Z Jadwigą, jako władczynią Polski, wiążą się takie wiekopomne wydarzenia jak: unia polsko-litewska, chrzest Litwy oraz restytuowanie Uniwersytetu Krakowskiego. Oczywiście dzieł tych Jadwiga nie dokonała sama.
Unia radykalnie zmieniła układ sił politycznych we wschodniej części Europy i w strefie bałtyckiej. Dosyć niespodziewanie wyrosło potężne państwo polsko-litewskie nie tylko obejmujące olbrzymie obszary i dużą liczbę mieszkańców, ale również dysponujące wielkim potencjałem gospodarczym i militarnym. Została zagrożona dominacja państwa krzyżackiego. Równie doniosłe było odnowienie Uniwersytetu Krakowskiego, najstarszej i przez długi czas jedynej polskiej wyższej uczelni. Zasługą młodej królowej było dostarczenie środków materialnych. Zgodziła się na daleko idące osobiste wyrzeczenia: zrezygnowała z klejnotów i kosztownych szat. Działanie to nie było tylko gestem charytatywnym, wynikało z osobistych zainteresowań nauką i lekturą, z doceniania ich społecznej roli. Mogła tu brać przykład z ojca, który był założycielem pierwszego węgierskiego uniwersytetu w Pescu, w 1367 r. oraz gorliwym promotorem sztuk i nauk.

Jadwiga miała własny dwór, niezależny od króla, zorganizowany na wzór węgierski. Składał się on z licznych urzędników, rycerzy, dworzan i dam. Królowa chętnie otaczała się uczonymi. Utrzymywała świeckich muzyków, jeździła konno, polowała, miała strzelców i psiarnie. Przyjmowała sama lub razem z królem zagranicznych dyplomatów i dostojników. Była czynnym politykiem i roztropną dyplomatką. Potrafiła łagodzić spory i prowadzić negocjacje wymagające i delikatności, i wiedzy. Jej kancelaria wystawiała wiele dokumentów. W 1387 r. stała Jadwiga na czele wyprawy polskiej na Ruś Halicką, której rezultatem było ponowne przyłączenie Rusi Czerwonej do Polski. Od 1390 r. podjęła korespondencję z Krzyżakami, poruszając w niej różne ważne polityczne kwestie, wykazując się przy tym niezwykłym taktem i nieustępliwością wobec żądań krzyżackich. Ekspediowała także listy i poselstwa do Rzymu w sprawie odpustów, obsady biskupstw w Polsce ,a także odnowienia uniwersytetu w Krakowie. Odegrała doniosłą rolę w doprowadzeniu do zgody między Jagiełłą i Witoldem w 1393 r., a także w pertraktacjach z Zygmuntem Luksemburskim ( wyjeżdżała w tym celu na Węgry i przyjmowała go w Polsce ), którego należało odciągnąć od Krzyżaków. Natomiast dewocyjna i charytatywna działalność królowej nosiła charakter jak najbardziej praktyczny. Fundowała, obdarowywała i otaczała opieką szpitale ( w średniowieczu raczej miejsce opieki społecznej). Założyła kolegium psałterzystów przy katedrze wawelskiej, a ołtarze i kościoły, w budowie których uczestniczyła, służyły nie tylko życiu religijnemu, ale także kulturalnemu. Długosz pisał w swojej kronice o spełnianych przez Jadwigę dobrych i pobożnych uczynkach, o umartwieniach, częstych modlitwach i poświęcaniu większości czasu na czytanie ksiąg świętych. Przy tej okazji ujawniona została jeszcze jedna zasługa królowej: tłumaczono dla niej na język polski księgi i przygotowywano w tym języku rękopisy, co stwarzało podwaliny pod rozwój piśmiennictwa polskiego.
Kochali ją poddani, już za życia uważano ją za postać niepospolitą, a także osobę świętobliwą.
Dnia 22 marca 1399 roku Jadwiga urodziła córeczkę, której dano na chrzcie imiona Elżbieta Bonifacja ( na cześć babki oraz papieża ). Niestety, dziecko przeżyło zaledwie trzy tygodnie. 17 lipca zmarła także królowa. Pochowano ją w katedrze wawelskiej, pod posadzką w nawie głównej. Tam w 1887 r. odnaleziono jej szczątki. W 1949 r. otwarto grób powtórnie, a kości władczyni pochowano w pięknym sarkofagu z białego marmuru, w którym spoczywają do dziś.

Kult Jadwigi zaczął się rozwijać zaraz po jej śmierci, a jednym z jego propagatorów był prawdopodobnie sam Jagiełło. Król na długo zachował w pamięci wizerunek zmarłej młodej żony, która okazała się wierną, mądrą towarzyską w realizacji jego politycznych zamierzeń. Proces kanonizacyjny wszczęto za sprawą arcybiskupa gnieźnieńskiego Wojciecha Jastrzębca już w roku 1426. Zabiegi o beatyfikację i kanonizację Jadwigi wznowił w 1951 r. arcybiskup krakowski Adam książę Sapieha. Starania uwieńczone zostały uznaniem królowej Jadwigi za świętą 8 czerwca 1997 roku, w czasie mszy św. odprawionej na krakowskich Błoniach przez papieża Jana Pawła II.

W polskiej tradycji historycznej Jadwiga zajmuje poczesne miejsce jako jedyna kobieta – król na tronie polskim i jako władczyni, która dobrze zasłużyła się dla kraju, który przecież nie był jej właściwą ojczyzną, chociaż i po ojcu, i po matce spokrewniona była z polskimi Piastami.

Opracowała
Jadwiga Moskwa